Faturalara ve gıda fiyatlarına sürekli zam gelmesinin yankıları sürerken TBMM vekillerine hizmet sunan meclis lokantalarında çarşı fiyatlarının oldukça altında hizmet sunulmaktadır. Dolar kurunun yükselmesiyle akaryakıta ve gıda fiyatlarına fahiş zam yapılırken Meclis fiyatları incelendiğinde buraya enflasyonun uğramadığı görülmektedir. Türkiye’deki fiyatları verdikten sonra Türkiye’yi kıskanan Avrupa’nın meclis lokantalarının fiyatları okuyucuya sunulacaktır.
Tartışmalar devam ederken Meclis lokantasının fiyat listesi de çok geçmeden ortaya çıktı. Buna göre 2022 yılı verilerine göre; TBMM Eğitim ve Sosyal Tesisi’nde Adana kebap 18 TL‘den, büyük ayran ise 2,5 TL‘den satışa çıkarıldı. 2 porsiyon ciğer şiş ızgaranın 46 TL olduğu Meclis lokantasında 12 bardak çayın toplamda 18 TL‘den satılması da dikkat çekti. Meclis lokantasında yemeklerin yanı sıra tatlılarda da ciddi bir ucuzluk olduğu görüldü.
2025 yılının TBMM ücretlendirmelerinde şöyle bir tablo ile karşılaşmaktayız.
“2025 Yılında Milletvekilleri TBMM’de Sefa Sürüyor
“2025 yılında TBMM Mutfak lokantasında ucuzluk şaşkınlık yaratmaktadır. 8 kişilik grup, çorba, kuzu şiş, köfte, salata ve tatlı yedi, 1082 lira hesap ödedi. Meclis Lokantası’na öğle yemeğine giden 8 kişilik bir grup 4 Mevsim Salatası, 2 Brokoli Çorbası, 4 Fıstık Şöleni, 2 Püreli Hasan Paşa Köftesi, 1 Izgara Köfte, 2 Kahveli Mus, 2 Kuzu İncik Keşkekli, 2 Kuzu Şiş, 1 de Zeytinyağlı Antalya Piyazı siparişi verdi. Mevsim Salata 24 lira, Brokoli Çorba 12 lira, Fıstık Şöleni 18 lira, Hasan Paşa Köfte 66 lira, Izgara Köfte 160 lira, Kahveli Mus 18 lira, Kuzu İncik Keşkekli 72 lira, Kuzu Şiş 175 lira, Antalya Piyazı 20 lira. TBMM dışında sıradan bir lokantaya gidilse hesap en az 15 bin liradan aşağı olmaz iken, TBMM’de milletvekilleri sefalarını sürdürmektedir. Öğle yemeği için gelen hesaplarda pirinç pilavının 5, mevsim salatanın 5, çökertmenin 28, pilavlı kuzu kavurmanın 30, şekerparenin 10, karışık meyve tabağının 5 lira olması dikkat çekti. Akşam yemeği için gelen hesapta ise karışık turşunun 5, ızgara tavuklu salatanın 13, terbiyeli köftenin 25, tavuk şişin 27, supanglenin 10 lira olduğu görüldü.”
Yasa gereği burada çıkarılan yemek için TBMM’ce 950 sosyal transferler harcama kaleminden katkı sağlanmaktadır. Yani burada çıkarılan yemekler halkın verdiği vergilerden finanse edilmektedir.
İnsanlar eve ekmek götüremezken yarı fiyatına KDV’siz milletinvekillerinin bu imkânlardan yararlanmasının sorgulanması gerekmiyor mu?
Milletvekilleri, Avrupa’da Çarşı Fiyatlarına Göre Yemek Yemekte
Peki Avrupa’daki meclis lokantaları nasıl işlemektedir? Avrupa ülkelerinde milletvekilleri ortalama memurun bir tık üstünde bir maaş ile çalışmaktadır ve idari meclislerde yemeklerini yemektedir. İngiltere’de Avam ve Lordlar Kamarasının yemek yediği yerler vardır ve buralarda çarşı fiyatına göre gıda ürünlerinde fiyatlandırma yapılır. Ayrıca bu yerlerde para değil çek geçmektedir. Yani yemek kartı gibi. Örneğin; 2022 yılı Almanya ve diğer ülkelerde çarşı fiyatları şöyledir:
Tam yağlı yoğurt kg fiyatı 2,29 €, klasik beyaz peynir kg fiyatı 1,69 €, 400 g kaşar peyniri fiyatı 4,69 €, 1 lt az yağlı süt fiyatı 0,72 €, tereyağı yarık kg fiyatı ise 3,38 €, çilek reçeli 0,99 €, 1 kg pirinç 1,98 €, 260 g domates püresi 0,99 €, yarım kg fasulye konservesi 1,78 €, 0,75 kg sıvı yağ 4,58 €, 1 kg elma 3,00 € olarak sepetimize eklendi. 1 kg havuç fiyatı 0,89 €, 1,5 kg patates fiyatı 1,99 €, 200 g sarımsak fiyatı 0,89 €, 650 gr domates fiyatı 3,99 €, 1 kg soğan fiyatı 0,89 €, yarım kg limon fiyatı 0,89 € ve 1.2 kg tüm tavuk fiyatı ise 4,29 €. 19 parça ürüne vergiler dahil ödeyeceğimiz ise 66,47 € olarak hesaplandı. Türkiye’de bu 19 parça 1000 TL’dir. Bir asgari ücretlin maaşının 4’te 1’ini ifade etmektedir. Almanya’da asgari ücret ile geçinen bir çalışan bu alışverişi tamamlayabilmesi için 5,5 saat çalışması yeterli oluyor. Almanya’da 2022 yılı için asgari ücret miktarı saat 12 € olarak belirlendi.
Almanya’daki idari meclis lokantalarında pazar fiyatlarına göre fiyatlama yapılır. Avrupa’yı bu proseste de geçmeyi başardık. İtibardan tasarruf olmaz derken hiçbir Türk vatandaşı bunu kastetmiyordur herhalde.
İsveç’teki süpermarket fiyatları ise şöyledir: Bir somun ekmek (250 gr) 1,025 € Bir düzine yumurta= 2,57 €, Bir kilo tavuk kanadı 8,79 €, 1 kilogram elma 2,3 €, Bir litre süt 1,06 €, 1 kilo yerli peynir 7,85 €, 1 kilo marul 1,72 €, 1 kilo soğan 1,09 €, 1 Kilogram patates 0,98 €, 1 Kg domates 2,69 €, 1 Kg portakal 2,22 €, 1 Kg muz 2 €. 12 parça malzeme 34,295 €. İsveç’in milli geliri ise 48.485,70 €. İsveç’te iyi bir restoranda iki kişilik yemek 55,95 €. İsveç’te asgari ücret 18.000 Kron’dur. Bu ücretle insanlar İsveç’te rahatça geçinebilmektedir. İsveç’te asgari ücretli bile aldığı maaşla hergün et ürünü yiyebilmektedir. Türkiye’de ise kıymalık et 469 TL. Asgari ücretli belki ayda 1-2 kez et yemesi bile imkansız hâle gelmiştir.
Fransa’da; konaklama, toplu taşıma ücretleri, sosyal etkinlikler ve yeme-içme ücretleri göz önünde bulundurulduğunda aylık ortalama 1150 ile 1200 Euro arası bir yaşam masrafı çıkmaktadır. Fransa gıda fiyatları; Fransa’da Ekmek ne kadar? 0,65 €. 20 Tane olan sigara paketi 2,60 € ,Fransa bir kilo et fiyatı 16 €, 12’li Yumurta 2,65 €, Yarım kilo tavuk 5,75 € ,Bir litre süt 1 €, Bir kilo elma 2,5 €, Bir kilo marul 1,10 €, 1 Kilo soğan 1,75 € ,1 Kilo patates 1,5 €, 1 Kilogram domates 2,5 € ,1 Kg muz 1,95 €, Bir kilo peynir 15 €, Bira; Yerli bira: 1,65 €, Yabancı bira 2 €, Alkolsüz Şarap 6 €, Fransa 1.5 Litre Su 0,62 €. Fransa’da iyi bir restoranda vakit geçirmek 50 €. Fransa’da asgari ücret 1522 €. Fransa’da bir asgari ücretli aldığı maaş ile bir ayda 95,125 kilo et yiyebilir. Türkiye’de ise bir asgari ücretli Fransa’daki asgari ücretlinin yarısı kadar bile et yiyemez.
İngiltere’de ise Türkiye’de olmayan bir sistem olarak gün içinde satışının tamamlanması gereken et, süt, meyve, sebze gibi ürünlerin günün sonunda oldukça indirimli olarak satışa sunulması maddi olanakları yetersiz olan kişiler için büyük avantaj oluşturuyor. Burada mevsimine göre uygun fiyatlı meyve sebze rahat bulunuyor. Burada gıda fiyatları şöyledir: Bir somun ekmek (250 gr) 0,54 €, bir düzine yumurta 2,03 €, bir kilo tavuk kanadı 6,24 €, 1 kilogram elma 1,96 €, bir litre süt 0,99 €, 1 kilo yerli peynir 5,89 €, 1 kilo marul 0,81 €, 1 kilo soğan 1,05 €, 1 Kilogram patates 1,25 €, 1 Kg domates 1,9 €, 1 Kg portakal 1,83 €, 1 Kg muz 1,18 €. İyi bir restoranda iki kişilik yemek 50,24 €. İngiltere’de enflasyon 2021 yılında yüzde 4,2 artarken, 2022 yılında yüzde 5 olması beklenmektedir. Türkiye’de ise bu oran yüzde 80’lere çıkmış durumdadır.
Doğu İle Batı Arasındaki Fark
Türkiye’de herkes şu soruyu sormaktadır: Biz Doğulu mu Batılı mıyız?
Aslında soru zor gibi gözükse de cevabı basit. Batıdan bakıldığında Doğulu, Doğudan bakıldığında Batılıyız. Ancak ben Türkiye’nin (Atatürk dönemi hariç) gittikçe Doğululaştığını düşünenlerdenim.
Avrupa ve Doğu toplumlarının sınıflaşma veyahut katmanlaşma kültürleri oldukça farklıdır. Türkiye gibi biat kültürü ile yetişmiş toplumlar bu katmanlaşmayı doğal görmekte ve kanıksamaktadır. Örneğin; Bilim yuvası olarak görülen üniversitelerde dahi idareciler ve öğrencilerin yemek yediği yerler ayrıdır. Halbuki Batı’da bu durum böyle değildir. Otorite altında yaşamaya alışmış toplumlar vekaleti kutsar. Batı’daki parametreler Doğulu toplumlardan farklılık arz eder. Batı’da siyasetçiler bulunduğu konumu halk adına geçici olarak elinde tutan kişidir ve halkın kendisine itaat etmesini bekleyemez. Ancak Ortadoğu insanı düşünmek için bile itaat etmek zorundadır. Batı daha özgür yaşamı seçer. Nesneye ve hedeflerine odaklıdırlar. Fiziksel olanakları daha iyi kullanabilme yeteneklerine sahiptir. Doğu’daki yaşam çevreleri ise daha karmaşıktır. Batılılardan daha fazla nesne içerirler. Bu durum sanat eserlerine bile yansır. Birey önemsenmez. Batı ise bireyi ön plana çıkarır ve alanı fazla ciddiye almaz. Doğu metafiziksel deneyimlere daha fazla eğilirken praksise geçirmez. Dönem dönem bunu başardığı olmuştur. Batılı özerkliğe önem verirken Doğu bunu ihmal etti ve birey kültü yarattı. Artık kendileri yerine düşünecek devlet-lider-bürokrat gibi otoriteler vardı ve düşünmeye gerek duymadı.
Yalçın Küçük’ün tabiriyle aydınlarımız bile “Başıyla yürüyor, ayaklarıyla düşünüyordu.”
Dr. Öğretim Görevlisi Girayalp Karakuş
Kaynakça
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul Tutanağı, 20. Dönem 3. Yasama Yılı 38. Birleşim 06 Ocak 1998 Salı.
Sozcu.com.tr, https://www.sozcu.com.tr/meclis-lokantasi-menusunde-sasirtan-fiyatlar-p139393 Son Erişim Tarihi: 31.03.2025
Haberler.com, https://www.haberler.com/soguk-haber/tbmm-yemek-fiyat-listesi-2022-meclis-yemek-14857700-haberi/ Son Erişim Tarihi: 31.03.2025
Sondakika.com, 08.02.2022. Son Erişim Tarihi: 10.02.2022
Haber97.com, 09.01.2022. Son Erişim Tarihi: 10.02.2022
Haberler.com, 08.02.2022. Son Erişim Tarihi: 10.02.2022
Diken.com.tr, Erişim Tarihi: 10.02.2022.
Egitimal.com, Son Erişim Tarihi: 10.02.2022.
Yasammaliyeti.com.tr, Son Erişim Tarihi: 10.02.2022
Gezentianne.com.tr, Son Erişim Tarihi: 10.02.2022.
Hürriyet.com.tr, 13.12.2021. Son Erişim Tarihi: 10.02.2022.
Evrimagacı.com.tr, Son Erişim Tarihi: 10.02.2022.