Gün geçmiyor ki sermaye sınıfı ve işbirlikçi siyasi çeteler işçi sınıfının kazanılmış haklarını gasp etmeye kalkmasın, şimdi ise sıra kıdem tazminatı hakkına geldi. Öncelikle şunu bilelim, hükümet ne kadar kıdem tazminatının patronlar için bir yük olduğunu ve işçilerin kıdem tazminatlarını alamadığını bahane etse de asıl amaç hazinenin verdiği açıkları kapatmaktır. Anlaşılan çaldıklarının faturasını gene işçi sınıfına kesecekler. Hükümetin yalanına göre, işçilerin %15-20 lik kesimi kıdem tazminatını alabiliyormuş! Sendikalar bu oranın gerçek dışı olduğunu açıkladılar bile.
Türkiye’de ilk olarak 1936 yılında kazanılan kıdem tazminatı hakkının gaspı ilk olarak 1954 yılında gündeme gelmiş, daha sonra tekrar tekrar tartışılmıştır. 12 eylül darbesinden iki hafta sonra Vehbi Koç’un Kenan Evren’e yazdığı mektuptan bir kesit durumu özetlemektedir. “5- Kıdem tazminatı karşılıkları kurulacak bir fonda toplanmalıdır. İşçilere ödenecek yıllık miktarlar ayrıldıktan sonra, geriye kalan kısım kamu ve özel sektör yatırımları için düşük faizle kullandırılmalı ve bu fonun yeni işgücü yaratması sağlanmalıdır.’” Bir de Bülent Eczacıbaşı’nın 2000 yılında
yaptığı bir röportaja bakalım. “Kıdem tazminatı, işsizlik sigortası ve iş güvencesinin birlikte ele alınmasını isteyen Eczacıbaşı: ‘Bunlar kazanılmış haklardır dokunamazsınız, şimdi yeni hakları bunlara ilave edelim’ derseniz bu yatırımcıları caydırır.”
Şimdi ise AKP çetesinin Yeni Ekonomi Programı adı altında işçi sınıfının kıdem tazminatı hakkını gasp etmeye kalktığını görüyoruz. Onlara göre iki sınıfın da ortak çıkarları söz konusu ama gelin görün ki kıdem tazminatının fona devredilmesi, sadece patronlara ve bu fonu işletecek olanlara yarıyor.
Kısaca mevcut kıdem tazminatı ve getirilmesi düşünülen yeni kıdem tazminatı fonu uygulamasına bakalım. Mevcut kıdem tazminatı uygulamasında işçinin alacağı tazminat, her yıl işçinin aylık brüt maaşı şeklindedir. Eğer işçinin aylık brüt maaşı 3.000 TL ise on sene sonunda 30.000 TL kıdem tazminatı hakkı olur. Kıdem tazminatı hakkından faydalanabilmesi içinse en az bir sene çalışmış olması gerekir. 1457 sayılı iş kanunu madde 14’de kıdem tazminatının hak kazanılmasını sağlayan sebepler şöyledir:
1) İşverenin haklı bir sebep olmadan işten çıkartması
2) İşçinin haklı sebeplerle işten çıkması
3) Zorunlu askerlik hizmetinden dolayı
4) Emeklilik nedeniyle
5) Yaş harici diğer emeklilik şartlarının yerine getirilmesiyle
6) Kadın işçinin evlenmesi
7) İşçinin ölümü
Yeni uygulamada ise artık patronlar her ay belli bir parayı fona yatıracak ve bu para yetkililer tarafından işletilecek! Yeni sistemde ise tazminattan faydalanabilmek için gereken sebepler üçe düşürülmüştür.
1) 15 sene sonra o da mülk alırken tazminatın yarısı olacak şekilde
2) Emeklilikte
3) Ölünce
Hükümete sorarsanız onlar işçiyi düşünüyor. Hatta takvim gazetesi ekonomi müdürü yandaş Faruk Erdem A Haber’e verdiği röportajda “Tazminat alabilmek için artık bir yıl beklemek gerekmeyecek” diyerek kelime oyunlarıyla algı yaratmanın dozunu kaçırmıştır. İşçi sınıfı bu çetelere sizin karşısınızda salak yok cevabını vermelidir. Evet artık tazminat alabilmek için en az on beş sene beklemek gerekecek oda yarısı olacak ya da işçi tazminat hakkını emeklilikte veya öldüğünde alabilecek.
Efe Niğdelioğlu