Murray Bookchin, anarşist topluluk içerisinde neredeyse bir evliya olarak görülüyor. “Toplumsal ekoloji” üzerine fikirleri ve “komünalizm/liberter belediyecilik” olarak ortaya koyduğu kavramlar kendini “solcu” olarak gören birden fazla jenerasyonu etkilemiş durumda ve kendisinden sık sık küreselleşme karşıtı hareketlerin ve “Wall Street’i İşgal Et”(Occupy Wall Street) eylemlerinin arkasındaki bir ideolojik güç olarak bahsedildi.
Bookchin özellikle de Kürt Hareketi çevrelerinde, PKK’nın hapisteki lideri Abdullah Öcalan’ın kendisinin fikirlerini benimseyerek, takipçilerinin daha sonraları Amerikan ordusunun yardımıyla Suriye’nin kuzeyinde uygulamaya çalışacağı bir “demokratik konfederalizm” vizyonu geliştirmeye çalışması ile ciddi anlamda etkili bir figür haline geldi.
Pek sık bahsedilmeyen şey ise Bookchin’in emperyalizme karşı oldukça yumuşak olduğu, hatta bazı durumlarda düpedüz savunan bir tavır takındığıdır -tıpkı anarşist veya “liberter sosyalist” olan dostlarının pek çoğu gibi-.
Daha spesifik olmak gerekirse, Bookchin İsrail’in işlediği insanlık suçlarını alenen örtbas eden ve hatta makul göstermeye, mantık temeline oturtmaya çalışan bir siyonistti. Bununla birlikte ABD’nin rejim değişikliği için hedef aldığı ülkeler hakkındaki emperyalist yalanları ve şovenist mitleri tekrar ederek Küresel Güney*’deki bağımsız post-kolonyal hükümetleri sıklıkla şeytanlaştırmaktan geri durmadı.
1986 yılında Bookchin, adeta bugünün New York Times’ından neo-muhafazakar bir bilge tarafından yazılmış gibi görünen, liberal Siyonist bir yazı yayınladı. [1] Yazıda Bookchin’in Hasbara** argümanlarını eleştirel olmayan bir şekilde yeniden öne sürdüğü, yerli Filistinlilere yönelik etnik temizliğinin tarihini silmeye yeltendiği, barış inisiyatiflerinin başarısızlığından başarısızlığından komşu Arap devletlerini ve “Arap irredantistlerini” *** sorumlu tuttuğu görülüyor.
Bookchin’in yazdığı metin, Arapları doğaları gereği otoriter, kana susamış ve anti-semitik ilkel bir sürü olarak resmeden ırkçı bir bakış açısı ortaya koyuyor. Anti-komünist solun bu kahramanı, bağımsız Arap uluslarını Orta Doğudaki “gerçek emperyalistler” olarak tasvir ediyor ve bölgedeki anti-emperyalist liderleri Latin Amerika’nın ABD destekli sağcı cuntalarına benzetiyor.
Küresel Güney’e dair bu ırkçı bakış açısı, aynı zamanda Bookchin’in kitlesel katliamlara imza atan kapitalist makinenin kıyımlarını durdurmak için önerdiği çözümün neden yalnızca Burlington, Vermont’taki neredeyse tamamen beyaz insanların yaşadığı kesimlere taşınıp oradaki orta sınıf anarşist arkadaşları ile bazı topluluk konsülleri örgütlemekten ibaret olduğunu açıklayabilir- hem de bu esnada kendi hükümeti dünyanın çeşitli yerlerinde, kendisi tarafından “otoriter” olmakla suçlanmış pek çok üçüncü dünya komünistinin ve sosyalistinin de dahil olduğu fakir insanları bombalarken ve işkencelerden geçirirken.
Ayrıca bu olgu, Bookchin’in neden sağcı “serbest piyasa” liberteryenlerini siyasi müttefikleri olarak gördüğü, ve uluslararası sosyalist ve komünist solu “totaliter” diye şeytanlanlaştırdığı sorusunun cevabını aydınlığa kavuşturmakta faydalı olabilir. [2] “Kapitalizm konseptini savunan liberteryenlerle bir sorunum yok” dedi Murray Bookcin, Kosh Kardeşlerin “Reason” [3] dergisine. “Bir şeyi açık seçik ortaya koymama izin verin; eğer sosyalizm, ki ben buna kolektivizmin otoriter versiyonu diyorum, gelecek olsaydı sizin [sağcı liberteryen] hareketinize katılırdım” dedi ve sözlerine şöyle devam etti: “İster anarko-komünist, ister anarko-sendikalist isterlerse de hür teşebbüse inanan liberteryenler olsunlar, ben onları solun mirasının gerçek taşıyıcıları olarak görüyorum ve ideolojik olarak bu insanlara yakınlığım, bugünün totaliter liberal**** ve Marksist-Leninistlerine olan ideolojik yakınlığımdan çok daha fazladır.”
ABD emperyalizminin desteğinin tadını çıkaran anarşistler
Murray Bookchin’in İsrail sömürgeciliğine verdiği aleni destek, ve anti-siyonist solu da bir o kadar kuvvetli şekilde kınaması, ABD emperyalizminin müttefiklerini “gerçek ilerici güçler” olarak resmetmek isteyen bir Batılı “liberteryen” sol tarafından hasıraltı edildi.
Suriye’de 2011 yılında başlayan ve taşeronlar aracılığıyla yürütülen uluslararası savaşla birlikte, Bookchin’in namı da yeni seviyelere ulaştı. Kürt Hareketi öncülüğündeki, PKK ile bağları bulunan ve programı büyük ölçüde Bookchin’in düşüncelerine dayanan milis gücü Halk Koruma Birlikleri (YPG), ABD imparatorluğunun desteğinden faydalandı.
2015 yılında YPG, Pentagon’un doğrudan isteği üzerine isim değiştirerek Suriye Demokratik Güçleri(SDF) haline geldi [4]. Akabinde de bir düzineden fazla ABD askeri üssünün Suriye’nin kuzeydoğusuna inşa edilmesine olanak tanıdı.
2017 yılında SDF sözcüsü, Amerikan askerlerinin gelecek on yıllar boyunca bölgede kalacağını [5], çünkü Washington’ın askeri işgalini sürdürmekte “stratejik çıkara” sahip olduğunu öne sürmüştü.
Gerçekten de stratejik bir çıkar söz konusu: ABD işgalindeki bu bölge Suriye’nin petrol rezervlerinin büyük çoğunluğunun bulunduğu bölge durumunda [6], ve ülkenin tahıl ambarı olma özelliğini taşıyor.
Amerikan destekli Kürt milliyetçileri, Bookchin’in anarşist ideolojisinin gururlu takipçileri, Washington’ın talepleri doğrultusunda politik ve ekonomik bir silah olarak ülkenin kendi tahıl üretimini bile rehin alıp Şam’a buğday satmayı reddedecek kadar ileri gittiler [7][8].
ABD’nin işgali ve Suriye’nin meşru egemenliği altındaki, ülkenin aşağı yukarı %30’unu oluşturan, yalnızca Kürtlerin değil Süryanilerin, Ermenilerin, Türkmenlerin, Arapların ve daha fazlasının yaşadığı etnik ve dini çeşitliliği yüksek olan bu bölgede, Amerikan destekli Kürt milliyetçileri “Rojava” olarak isimlendirilen özerk bir bölge oluşturdu.
Rojava, eşitlikçi bir toplum düzeni için ütopik bir toplumsal deney olarak hırçın bir şekilde pazarlandı. İroniktir ki bu pazarlamayı yapan da on yıllardır ABD’nin başını çektiği emperyalist kapitalist sistemin hegemonyasını sarsmaya cüret eden bir sosyalizmin zerresine karşı propaganda yayını yapan ve ona karşı saldırı savaşlarını meşrulaştıran şirket medyası aygıtından başkası değildi.
Batı solunun geniş kesimleri, oryantalist bir tür saplantı ile Suriye’deki Kürt gruplarını fetişize ettiler ve normal şartlarda sosyalist sola iflah olmaz bir düşmanlık sergileyen ana akım gazeteciler YPG’nin ve onun kadın kolu olan YPJ’nin ne kadar inanılmaz, cesur, aydınlanmış, demokratik ve feminist olduğuna dair şairane bir şekilde rapor üstüne rapor yayınladılar- şans eseri tam da o esnada bu unsurlar ABD ile ittifak kurarak Suriye’nin egemenlik alanının neredeyse üçte birinin Amerikan askerlerince işgal edilmesine olanak yaratıyordu. Bu arada, Suriye ordusunda [9] ve müttefiki olan milislerde [10] çarpışan kadın savaşçılar da mevcut- ancak medya tarafından insan dışı bir şekilde resmediliyor ve sanki şahsi birer eşyaymış gibi “Beşar Esad’ın kadın savaşçıları” [11] olarak aktarılıyorlar .
Yazar David Mizner’in [12] aktarımına göre ABD’nin propaganda kolu olan ve uzun zamandır CIA’in uluslararası sola karşı yalan ve enformasyon savaşı aleti işlevi görmüş olan Amerika’nın Sesi (Voice of America), Vermontlu anarşist Bookchin’in “sırtını bile sıvazlamış” [13], Washington’ın Suriye’deki müttefiklerine ilham vermesinden ötürü ona övgülerde bulunmuştu.
“Liberteryen sosyalizm”in emperyalizme ve emperyalizmin de “liberteryen sosyalizme” olan zaafı, neden Noam Chomsky ve David Graber de dahil olmak üzere bugünün önde gelen anarşist devlerinin 2018 yılında New York Review of Books’ta ABD imparatorluğunu “SDF’ye askeri desteği sürdürmeye” çağıran bir açık mektuba imza attığını da açıklayabilir. [14]
Askeri müdahale taraftarı mektubu imzalamakta Chomsky ve Graeber’e katılanlar; ünlü akademik Marksist entelektüel David Harvey, Irak savaşını desteklemiş [15] Siyonist sosyal demokrat Michael Walzer, ve hatta eski CIA ajanı liberal feminist aydın Gloria Steinem [16] – ve tabi ki Bookchin’in hayatını Rojava’ya adamış kızı Debbie Bookchin. [17]
Çevirenin Notu: Ben Norton’un şahsi sitesinde yayınlamış olduğu bu yazının, Bookchin’in söz konusu denemesini bir kez daha değerlendirdiği ve daha sonra söz konusu deneme metnini olduğu gibi aktardığı son iki bölümü çevrilmemiştir. Aşağıya bırakılan bağlantı vasıtası ile yazının İngilizce ve tam haline ulaşılabilir.
Anarchist hero Murray Bookchin was a Zionist who whitewashed Israeli colonialism and war crimes
Ek bilgi olarak, Bookchin’in Türkiye’de kitaplarını yayınlayan yayınevleri ise şu şekilde; Sümer Yayınları (8 adet), Dipnot Yayınları (5 adet), Kaos Yayınları (1 adet), Ayrıntı Yayınları (3 adet), Kabalcı Yayınları (1 adet), Metis Yayınları (1 adet).
Katkı sunanlar:
Antalya Direniyor’dan Ege
* Küresel Güney (Global South): Kuzey Amerika ve Batı Avrupa devletlerini küresel kuzey kabul ederek, o bölgenin dışında kalan, kapitalizmce gelişmiş olmayan, üçüncü dünya ülkelerini de kapsayan ezilen ulus ve ülkeleri ifade etmek için kullanılan bir kavram.
** Hasbara: İsrail savunusu, İsrail apolojistliği, İsrail propagandası ve İsrail’in halkla ilişkileri/halk diplomasisi için kullanılan bir terim.
*** İrredantist(İng. Irredentist): topraklarını geri almaya çalışan saldırgan devlet/ülke
**** Liberal kelimesi burada Bookchin tarafından Amerikan siyasetindeki anlamına karşılık gelecek şekilde kullanılıyor. Demokrat Parti çizgisince temsil edilen, kimi zaman burjuva sol bile denilemeyecek akımlar “liberal” olarak isimlendiriliyor.
[1] Attacks On Israel Ignore the Long History Of Arab Conflict, Burlington Free Press , 8 May 1986 | İngilizce
[2] @Gayslinky on Twitter, 11 July 2019 | İngilizce
[3] Interview with Bookchin, 1 October 1979 | İngilizce
[4] U.S. general told Syria’s YPG: ‘You have got to change your brand’ , Reuters, 22 July 2017 | İngilizce
[5] Exclusive: U.S. forces to stay in Syria for decades, say militia allies, Reuters, 17 August 2017 | İngilizce
[6] “In Syria, we ‘took the oil.’ Now Trump wants to give it to Iran.” – Washington Post, 30 March 2018 | İngilizce
[8] Syrian Kurdish authorities to stop wheat going to government territory – Reuters, 12 June 2019 | İngilizce
[9] Syrian army creates new women’s unit to fight Isis – Independent, 2 February 2017 | İngilizce
[10] Inside The All-Female Unit Of Syria’s Paramilitary Force – Business Insider, 23 January 2013 | İngilizce
[11] Syrian conflict: Bashar al-Assad’s female fighters, in pictures- Telegraph | İngilizce
[12] @DavidMinzer on Twitter | İngilizce
[13] Writings of Obscure American Leftist Drive Kurdish Forces in Syria – VOA, 16 January 2017 | İngilizce
[14] A Call to Defend Rojava – NY Books, 31 March 2018| İngilizce
[15] What a Little War in Iraq Could Do – NY Times, 7 March 2003 | İngilizce
[16] The feminist was a spook – The Sacremento Bee, 23 October 2015 | İngilizce